معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی (کتاب)کتاب معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی تالیف شیخ محمد ابو زهره ترجمه محمود ذبیحی است. معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی ۱ - معرفی کتابکتاب معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی، پیرامون برخی از مسائل علوم قرآن نوشته شده است مؤلف که از دانشمندان و قرآن پژوهان معاصر و دارای تالیفات فراوانی می‌باشد در این کتاب مساله معجزه بودن قرآن را مطرح و به همین مناسبت و برای اثبات اعجاز قرآن ، مطالبی را بیان نموده است وی در بخش اول نزول تدریجی قرآن و حکمت‌های مربوط به آن با استفاده از آیات قرآنی را توضیح داده است. در بخش دوم (که مهمترین و مفصل‌ترین بخش کتاب می‌باشد) مساله اعجاز قرآن را مطرح و ابعاد آن را بررسی نموده است. در بخش سوم برخی از علوم بحث شده در قرآن را همچون علم توحید و نبوت ، معجزات پیامبران ، روز قیامت و... با استفاده از آیات توضیح داده است در بخش چهارم درباره تفسیر قرآن و در بخش پنجم خواندن قرآن به صورت غنا را بررسی نموده تفاوت بین تغنی و غنا را ذکر نموده است. با توجه به ویژگیهای کتاب مخصوصا بخش دوم که در آن مساله اعجاز قرآن را از زوایای مختلف مورد بررسی نموده، کتاب در این بخش می‌تواند منبع مناسبی برای قرآن پژوهان باشد. تذکر: بخش سوم که عنوان علوم قرآن دارد مربوط به علوم قرآن اصطلاحی نمی‌باشد. ۲ - ویژگی‌ها۲- بخش دوم ( اعجاز قرآن ) این فصل مهمترین فصل کتاب می‌باشد که حدود نیمی از مطالب کتاب را به خود اختصاص داده است لذا اکثر ویژگیهای کتاب مربوط به این بخش می‌باشد که به برخی از آنها اشاره می‌شود ۲- ۱- در ابتدا برای اینکه مساله اعجاز قرآن را ثابت کند، اوضاع و احوال عرب‌ها را در برخورد با انبیاء علیهم‌السّلام بررسی نموده و توضیح می‌دهند که اعراب در زمانهای قبل از ظهور اسلام دارای آثار برجسته در سخن گفتن و ذوق نیکو در کلام را داشته و می‌توانسته‌اند که سخن زیبا را از سخن زشت تشخیص دهند ۲- ۲- در همین بخش به وجوه اعجاز قرآن پرداخته- در ابتدا توضیح می‌دهد که منظور از اعجاز چیست آنگاه دیدگاههای علماء اسلام را درباره وجوه اعجاز نقل نموده که برخی همچون قاضی عیاض ۴ نوع و برخی دیگر همچون قرطبی ده وجه برای اعجاز ذکر کرده‌اند در ادامه می‌گوید وجوه اعجاز قرآن را می‌توان به دو نوع تقسیم نمود یک قسم آن مربوط به بلاغت و روش بیان قرآن و قسم دوم مربوط به خبر دادن قرآن از گذشته، حال و آینده و نیز مشتمل بودن بر علوم طبیعی و حقایق ناشناخته در آن عصر است. ۲- ۳- در همین بخش نظریه صرفه را مطرح نموده پس از توضیح آن و بیان طرفداران این نظریه، آن را مورد نقد و بررسی قرار داده است ۳- بخش چهارم- در این بخش روش تفسیر قرآن را توضیح می‌دهند در ابتدا روشهای تفسیر قرآن را توضیح داده، وجود اسرائیلیات در تفسیر قرآن را بررسی و در پایان تفسیر به رای را بیان نموده است ۴- بخش پنجم: در این بخش خواندن و قرائت قرآن را تشریح نموده و از آنجا که برخی تصور نموده‌اند خواندن قرآن غنا و حرام می‌باشد بدین مناسبت روایات مربوطه را بررسی نموده، تفاوت بین غنا و تغنی را بیان کرده می‌گوید آنچه که حرام است غناست و این شامل خواندن قرآن به صورت ترتیل نمی‌باشد چونکه اینگونه خواندن تغنی است. ۱- بخش اول: در این بخش پیرامون نزول قرآن سخن گفته، ابتدا توضیح مختصری پیرامون کیفیت نزول قرآن ارائه داده، آنگاه حکمت تدریجی نزول را بررسی و سه علت بیان می‌کند که عبارتند از: ۱- ارتباط پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با خدا و عدم انقطاع وحی ۲- حفظ قرآن در سینه‌ها ۳- امکان آموختن قرآن . ۳ - ساختار کتابکتاب دارای یک مقدمه و پنج بخش می‌باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است بخش اول: نزول قرآن [۱]
معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی، شیخ محمد ابو زهره ص۳۵.
شامل: فلسفه نزول تدریجی، مکی و مدنی ، کتابت قرآن و گرد آوری آن، جمع آوری قرآن پس از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، جمع آوری قرآن در عهد عثمان یا احرف سبعه ، سوزاندن مصاحف توسط عثمان ، ترتیب آیات و سوره‌ها، قرائت‌های مختلف قرآن ، راویان قرائت‌ها، اقسام قرائت‌ها، و فایده تعدد قرائت‌ها بخش دوم: اعجاز قرآن. [۲]
معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی، شیخ محمد ابو زهره ص۸۱.
شامل: اوضاع و احوال اعراب در برخورد با پیامبران علیهم‌السّلام، برخورد اعراب با قرآن ، وجوه اعجاز قرآن ، اعجاز از نظر الفاظ و حروف، نگاهی به الفاظ قرآن، اعجاز اسلوب قرآن، هماهنگی در الفاظ و معانی، بلاغت فوق العاده قرآن در هماهنگی، اعجاز قرآن از نظر تصریف بیان، تکرار در قرآن، اسلوب داستانهای قرآن، قصص قرآن ، تنوعی در بیان، اسلوب داستانهای قرآن، حقیقت و تشبیه و استعاره ، مجاز و کنایه در قرآن اعجاز قرآن از نظر نظم و فواصل اعجاز قرآن از نظر ایجاز و اطناب و اعجاز قرآن از نظر جدل و استدلال بخش سوم: علوم قرآن. [۳]
معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی، شیخ محمد ابو زهره ص۴۷۱.
[۱] شامل: علم توحید و نبوت ، معجزات پیامبران علیه‌السّلام از نوح تا ابراهیم علیه‌السّلام، معجزات موسی علیه‌السّلام، معجزات سلیمان علیه‌السّلام، معجزات عیسی علیه‌السّلام، جهان دیگر و درباره زنده شدن، روز قیامت ، میزان و حساب ، بهشت و دوزخ ، معاد جسمانی ، علم حلال و حرام ، عدالت ، احکام فقهی قرآن ، جهان شناسی و انسان شناسی بخش چهارم: تفسیر قرآن [۴]
معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی، شیخ محمد ابو زهره ص۶۶۱.
شامل: روشهای تفسیر قرآن ، تابعین و اسرائیلیات ، تفسیر به رای ، ظاهر و باطن ، و ترجمه قرآن بخش پنجم: خواندن قرآن با غنا [۵]
معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی، شیخ محمد ابو زهره ص۶۹۹.
شامل: بررسی روایات، و فرق بین تغنی و غنا ۴ - نسخه شناسیکتاب یک جلد، متن آن فارسی و دارای ۷۲۸ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: اعلا ۲- جلد: گالینگور ۳- نوبت چاپ: دوم ۴- تاریخ انتشار: سال ۱۳۷۹ ۵- ناشر: انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی ۶- تیراژ: یک هزار نسخه ۷- دارای فهرست: الف: آیات ب: راهنمای (اعلام- اماکن و...) ج: موضوعات کتاب: ۸- مولف: محمد ابو زهره ۹- مترجم: محمود ذبیحی ۱۰- کتاب: معجزه بزرگ پژوهشی در علوم قرآنی تذکر: این کتاب توسط محمود ذبیحی به فارسی ترجمه شده است و ایشان در پایان هر بخش موارد ذیل را اضافه نموده: ۱- آدرس آیات متن ۲- توضیح برخی از اصطلاحات و یا واژه‌های مشکل ۳- آدرس دهی برخی از منابع جهت استفاده بیشتر ۴- اضافه نمودن دو فهرست آیات و راهنمای الفاظ (اماکن) ۵- توضیح برخی از مطالب مبهم متن (۱) - منظور از علوم قرآن در اینجا، علوم قرآن به معنای اصطلاحی نیست بلکه منظور برخی از مباحث و علومی است که در قرآن وجود دارد همچون بحث توحید و نبوت و عدالت ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |